Nieuws

Waarom een helmplicht (geen) zin heeft

dinsdag 11 december, 2018

De discussie rond het wel of niet invoeren van een helmplicht laait met zekere regelmaat op, zeker als er weer een dodelijk ongeluk is gebeurd waarbij een fietser betrokken was. Voorstanders van een helmplicht menen dat dit de verkeersveiligheid vergroot en het aantal slachtoffers vermindert. Maar hebben we daarvoor wel een helmplicht nodig?

Als het aan de Fietsersbond ligt, komt die helmplicht voor fietsers er in ieder geval niet. De expert op gebied van verkeersveiligheid van de Fietsersbond, Jaap Kamminga, ziet er geen voordelen van in.

Zijn eerste argument heeft alles te maken met het imago van fietsen. Met meer fietsen dan inwoners, binnensteden die gedomineerd worden door tweewielers en ongeveer de helt van de bevolking die er recreatief met de fiets op uit trekt, zien Nederlanders fietsen niet alleen als een prettige bezigheid, maar ook een gezonde en veilige. En juist dat imago krijgt door een helmplicht een flinke klap: door fietsers te dwingen een helm te dragen, wek je juist de indruk dat we met iets gevaarlijks bezig zijn en dat we daarom bescherming moeten dragen.

Daarnaast zal het fietsgebruik naar verwachting dalen na invoering van een helmplicht. Volgens de Fietsersbond is dit in meerdere landen aangetoond. En aangezien fietsen voor veel Nederlanders een belangrijke bijdrage levert aan de dagelijkse hoeveelheid beweging, is een helmplicht slecht voor de volksgezondheid.

En dat brengt op zijn beurt weer andere problemen met zich mee. Stel je de enorme drukte op de wegen of in het openbaar vervoer voor als veel fietsers hun stalen ros nu laten staan en steevast de auto, bus, trein of tram pakken.

‘Safety in numbers’

Nederland, een land zonder helmplicht, heeft per gefietste kilometer de minste ongevallen. De Fietsersbond wijst op het zogenaamde ‘safety in numbers’. Als we minder gaan fietsen, bestaat de kans dat er relatief gezien meer ongevallen zullen plaatsvinden. Dat komt omdat:

• Automobilisten minder rekening houden met fietsers.
• De fietsinfrastructuur minder goed onderhouden wordt als er minder gebruikers zijn.

Heeft een fietshelm nut?

Dat de Fietsersbond tegen een helmplicht is, wil overigens niet zeggen dat een fietshelm een nutteloos artikel is. Ze beschermen wel degelijk tegen hoofdletsel, maar ze maken je als fietser zeker niet onkwetsbaar. En ze beschermen alleen als je ze goed op zet en bij snelheden lager dan 20 km/h.

Dat laatste betekent ook dat fietshelmen alleen voldoende bescherming bieden bij enkelzijdige ongevallen, met andere woorden: een val of aanrijding waarbij geen andere weggebruiker betrokken is. Bij aanrijdingen met andere weggebruikers, met name automobilisten, is de klap bijvoorbeeld al te groot. De kans op een val is bovendien behoorlijk klein en al helemaal een val waarbij de fietsers ook nog eens hoofdletsel oploopt: slechts een op de drie.

Bovendien wijst Kamminga op de natuurlijke reflex van mensen om het hoofd met de armen te beschermen: een maatregel die in veel gevallen ernstig letsel vermijdt. En ook een val waarbij je een verwonding oploopt aan een niet beschermd deel van je hoofd – bijvoorbeeld je kaak – valt onder hoofdletsel.

Niet iedereen is het hiermee eens. De Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) heeft berekend dat het risico op ernstig hoofdletsel door een helm met 65 procent afneemt. Een flink percentage, maar niet overtuigend voor de Fietsersbond. Als er – net als in verschillende andere landen waar de helmplicht werd ingevoerd – na invoering van een helmplicht minder gefietst zal worden, is de schade voor de volksgezondheid groter dan de voordelen die het dragen van een helm met zich meebrengt.

Toch een helm? Zo ga je ermee om

Als je ervoor kiest om toch een helm te dragen op de fiets, moet je er op de eerste plaats op letten dat deze voldoet aan de Europese veiligheidsnorm EN1078. Ook moet de helm goed aansluiten: hier kan een verkoper in een fietsenwinkel je alles over vertellen. En zorg daarna dat de bandjes goed vast zitten: niet te los, maar ook niet te strak.

Bron: De Fietsersbond